Θεωρώ υποχρέωσή μου να μεταφέρω σ’ αυτό το άρθρο, το νόημα της θαυμάσιας ομιλίας του ψυχιάτρου υπαρξιακά και ψυχαναλυτικά προσανατολισμένου Irvin D. Υalom, καθώς και του βιβλίου του στον «Κήπο του Επίκουρου» ή «Αφήνοντας πίσω τον τρόμο του θανάτου».


«Κανείς δεν μπορεί να κοιτάξει κατάματα τον ήλιο, ούτε το θάνατο» (Francis de la Roche).
Κι αυτό είναι αλήθεια.
Οι υπαρξιστές ψυχίατροι και φιλόσοφοι πιστεύουν ότι η ψυχοπαθολογία του ατόμου πηγάζει από το εμφανές ή απωθημένο άγχος του θανάτου. Ο φόβος του θανάτου μπορεί να πάρει τη μορφή μιας διάχυτης ανησυχίας ή να γίνει ψυχοπαθολογικό σύμπτωμα.
Για άλλους πάλι, κατά τον Yalom, ο φόβος του θανάτου ξεσπάει σ’ ένα τρόμο, που αρνείται κάθε ευτυχία και επιτυχία, ανοίγοντας μια θανάσιμη πληγή.
Ο συγγραφέας με τον τίτλο του βιβλίου του «Στον κήπο του Επίκουρου», αναγνωρίζει τον αρχαίο φιλόσοφο Επίκουρο ως τον πρώτο υπαρξιακό ψυχοθεραπευτή.

Ο Επίκουρος στην πραγματικότητα, δεν υποστήριζε την αισθητική απόλαυση αλλά πολύ περισσότερο τον απασχολούσε η κατάκτηση της γαλήνης.
Ο φιλόσοφος θεραπεύει την ψυχή. Και στ’ αλήθεια, η φιλοσοφία είναι το βάλσαμο, που μπορεί να μαλακώσει την ανθρώπινη δυστυχία που πηγάζει από την ενατένιση του θανάτου.
Αυτή η ενατένιση εμπεριέχει φόβο για την ανυπαρξία, αγωνία για τη μοναξιά, τρόμο για τον σκοτεινό δρόμο που θα ακολουθήσει η ψυχή του ανθρώπου, την ενδεχόμενη τιμωρία, το σκοτάδι, τη θρησκευτική αγωνία, την απώλεια της συνειδητότητας.

Στην αντιρροπιστική δράση του, για να ξεπεράσει ο άνθρωπος το φόβο του θανάτου, περιλαμβάνονται συμπεριφορές που έχουν να κάνουν με την αναζήτηση της αιωνιότητας μέσω της θρησκευτικότητας, της υστεροφημίας, της απόκτησης πλούτου και δύναμης ή κοινωνικής καταξίωσης. Όμως, το άγχος του θανάτου είναι παρόν, καραδοκεί σε κάποια κρυφή ρεματιά του μυαλού μας.
Όλα αυτά τα λόγια και οι πεποιθήσεις του μεγάλου ψυχιάτρου, που αναφέρουμε, είναι στηριγμένα σε στοχασμούς των αρχαίων φιλοσόφων και ιδιαίτερα του Επίκουρου.

Η συνάντηση με το θάνατο, λέει ο μεγάλος δάσκαλος, δεν καταλήγει υποχρεωτικά σε απόγνωση που θα στερήσει τη ζωή από κάθε σκοπό. Αντίθετα, είναι μία εμπειρία που θα μας ξυπνήσει και θα μας οδηγήσει σε μια ζωή πιο πλήρη.
«Κοιτάξτε το θάνατο κατάματα».
Στην ουσία, ο θάνατος είναι μια αυταπάτη. Οι υπαρξιστές φιλόσοφοι λένε «όπου είναι ο θάνατος, δεν είμαι εγώ και όπου είμαι εγώ, δεν υπάρχει ο θάνατος».
Φυσικά αυτό προϋποθέτει την αντίληψη ότι και το σώμα και η ψυχή είναι θνητά.

Όμως ο συγγραφέας έχει μια θαυμάσια ιδέα για την αθανασία.
Είναι η ιδέα των κυματισμών.
Η λέξη κυματισμός αναφέρεται στο γεγονός ότι ο καθένας από μας παράγει συχνά, χωρίς συνειδητή πρόθεση, ομόκεντρους κύκλους επιρροής, που επηρεάζουν άλλους ανθρώπους για πολλά χρόνια και για πολλές γενιές. Η επίδραση, δηλαδή που έχουμε στους άλλους ανθρώπους, μεταβιβάζεται στους άλλους σαν να πέφτει ένα πετραδάκι σε μια λιμνούλα και δημιουργεί κυματισμούς.
Οι κυματισμοί αφήνουν πάντα πίσω μας κάτι από την εμπειρία της ζωής μας. Έτσι, προκύπτει αθανασία όχι φυσικά για την υλική μας υπόσταση, αλλά για την προσωπική μας εμπειρία.
Θα πρόσθετα ότι σε ενεργειακό επίπεδο, η θεωρία των κυματισμών μπορεί να λάβει τη μορφή μιας αέναης μετατροπής και διατήρησης της δικής μας φυσικής δραστηριότητας.
Εξασφαλίζει μια μορφή αθανασίας. Ο εγκέφαλός μας παράγει ηλεκτρικά δυναμικά που μεταφέρονται με τον προφορικό λόγο στην ακουστική αντίληψη του άλλου συνομιλητή μας, εγγράφονται μνημονικά στο δικό του εγκέφαλο, ενσωματώνονται στη διάνοιά του και η εμπειρία μας αποκτά έτσι μια μεταφυσική δραστηριότητα και προβολή στο μέλλον εξασφαλίζοντας μία μορφή «αθανασίας» για τη σκέψη και εμπειρία μας.

O Υalom θεωρεί ότι μπορεί να ξεπεράσουμε τον τρόμο του θανάτου μέσα από τον ανθρώπινο σύνδεσμο.
Η μοναξιά αυξάνει σε πολύ μεγάλο βαθμό την αγωνία του θανάτου.
Και ο πολιτισμός μας ορθώνει δυστυχώς, παραπέτασμα σιωπής και απομόνωσης γύρω από τον άνθρωπο που πεθαίνει.
Εκτός από την ψυχολογική μοναξιά, τονίζει ο συγγραφέας, υπάρχει και η υπαρξιακή απομόνωση, που πηγάζει από το αγεφύρωτο χάσμα ανάμεσα στο άτομο και άλλους ανθρώπους. Το χάσμα αυτό πηγάζει από την πεποίθηση ότι ο καθένας είναι πεταμένος έτσι τυχαία μέσα στην «ύπαρξη» και πρέπει να βρει το δρόμο μόνος του.
Επίσης, πηγάζει από το ότι ο καθένας από μας ζει χωρίς ουσιαστική συντροφικότητα και αγάπη σ’ ένα κόσμο, που βιώνει ολομόναχος τα καθημερινά και υπαρξιακά προβλήματα της ζωής του.

Https://sxeseis-kai-sunaisthimata.com

Πηγή: Γεώργιος Kωμαΐτης – Ψυχίατρος, https://aniretas.blogspot.gr