Είμαστε όμως πάντα σωστοί και ηθικοί; Είμαστε πάντα «τέλειοι» και υπεράνω κατηγορίας;

Ή μήπως άλλα λέμε και άλλα κάνουμε;

Μήπως έχει γίνει υπερβολικά εύκολη η ηθικολογία;

Είναι πράγματι πολύ εύκολο να κρίνεις, ειδικά όταν είσαι έξω από μία κατάσταση.

Είναι πολύ απλό να κλειστείς στο καβούκι του ηθικολόγου (για να μην πω ηθικοπλάστη, γιατί υπάρχουν κι αυτοί, και μάλιστα είναι περισσότεροι από όσους θα περιμένατε) και να πετάς σοφιστείες, συμβουλές και γενικεύσεις περί ηθικής, λες και πετάς στραγάλια σε παρέλαση.

Αλλά γιατί είμαστε τόσο πρόθυμοι να κρίνουμε; Γιατί μας είναι τόσο εύκολο να βλέπουμε τα αρνητικά στον άλλο, και να τα ξεμπροστιάζουμε με τόση άνεση, κλείνοντας επιδεικτικά τα μάτια στα δικά μας ελαττώματα;

Κάποιος είχε πει το εξής φοβερό: «Όλοι κουβαλάμε μία καμπούρα. Αλλά είναι πίσω μας και δεν τη βλέπουμε. Μπορούμε λοιπόν να δούμε μόνο την καμπούρα του μπροστινού, και να την κρίνουμε, ξεχνώντας τη δική μας» (ή κάπως έτσι, το πιάσατε το ζουμί).

Δε διαφωνώ. Έχουμε πλέον τόσο επιδέξια μάθει να κρύβουμε τα δικά μας ελαττώματα και αδυναμίες, που σχεδόν τα έχουμε ξεχάσει. Δεν μας αγγίζουν πλέον, και όποτε κάποιος πάει να μας τα θυμίσει, ορμάμε να τον φάμε, σαν τα σκυλιά.

Έχουμε γίνει «άξιοι» και «σωστοί» κριτές του άλλου, σαν να έχουμε σπουδάσει κοινωνιολογία, ψυχολογία και όλα όσα θα χρειάζονταν για να κάνει κανείς μία σωστή εκτίμηση του ποιον έχει απέναντί του.

Και φυσικά, λες κι έχουμε όλη την εμπειρία ζωής που απαιτείται, όλο το «ψήσιμο» που χρειάζεται για να «κόψεις φάτσες», ακόμα κι αν είμαστε πολύ νέοι.

Ξέρουμε εμείς!

Εντάξει, δε λέω.

Δεν είναι όλοι πρόθυμοι ηθικολόγοι, με τη «σωστή συμβουλή» στην άκρη της γλώσσας. Υπάρχουν τόσο άνθρωποι σωστοί, που θα πουν πράγματα μεστά, ντόμπρα και τσουβαλάτα, όσο κι εκείνοι που θα σωπάσουν τη δεδομένη στιγμή, γνωρίζοντας ότι είναι καλύτερα να κρατήσουν τη γνώμη τους για τον εαυτό τους.

Εκείνους, που λέτε, τους αγαπάω ένα «κλικ» παραπάνω. Και εκτιμάω τη γνώμη τους πολύ περισσότερο, όταν κάποια στιγμή (εγώ) τους τη ζητήσω.

Είναι ίσως στη φύση του ανθρώπου να αγνοεί τα δικά του ζητήματα, και να προσπαθεί να εμπλακεί στα των άλλων. Καταλήγει να χώνει τη μύτη του εκεί που δεν τον σπέρνουν, και να προκαλεί ταραχές.

Είναι άραγε τυχαίο το πόσο εκστατικά παρακολουθεί κανείς εκπομπές που προσπαθούν να μπουν στις ζωές των ανθρώπων και να βγάλουν συμπεράσματα;

Συνεπώς, τι μας λέει αυτό; Ότι ο ίδιος ο κόσμος τη ζητάει την κριτική. Τη θέλει την ηθικολογία, την αναζητά τη λασπολογία και το ξεψάχνισμα της ζωής των άλλων.

Είναι εύπεπτη η ηθικολογία.

Είναι πιο εύκολο να καθίσει κάποιος να ακούσει ή να διαβάσει για τις ζωές των άλλων, επειδή η δική του ζωή πιθανότατα είναι βαρετή ή ανυπόφορη.

Οι άνθρωποι που εύκολα ηθικολογούν, και ακολουθούν με αφέλεια προβάτου τις κοινωνικές νόρμες περί χρηστών ηθών και του «τι είναι σωστό» έχουν ένα σημαντικό πρόβλημα: άλλα υποστηρίζουν, κι άλλα κάνουν στην τελική.

Όσο εύκολο τους είναι να αμφισβητήσουν την ηθική και το χαρακτήρα κάποιου, άλλο τόσο εύκολο τους είναι να παρακάμψουν τη δική τους ακέραια και άτεγκτη ηθική.

Εύκολα θα κατηγορήσουν την ανύπαντρη μητέρα, εύκολα θα κρίνουν ως «περίεργη» μία σχέση που προχωράει καιρό δίχως επισημοποίηση.

Τα λένε και τα πιστεύουν.

Τι γίνεται όμως όταν φτάσουν να φερθούν κι εκείνοι με τους τρόπους που μέχρι πρότινος κατηγορούσαν; Τι γίνεται μέχρι να χρειαστεί να κάνουν πέρα τα όσα υποστήριζαν, επειδή τώρα η ίδια τους η «ηθική» τους περιορίζει.

Για να σε δω τώρα, φιλαράκι!

«Ε, άλλο εγώ» θα τους ακούσετε να λένε, με τη στόφα εκείνου που θεωρεί εαυτόν υπεράνω, ή επειδή τη δεδομένη στιγμή τους βολεύει να κάμψουν τα όρια του (δικού τους) σωστού και λάθους. Εκείνους τους ανθρώπους να τους έχετε στο νου σας, επειδή ενώ τη μία στιγμή θα σας εκθειάζουν, την επόμενη μπορεί να σας ανεβάσουν στο σταυρό.

Αλλά να μην τους φοβάστε. Επειδή ο πραγματικά ηθικός άνθρωπος, εκείνος που είναι εντάξει με τον εαυτό του και τον κόσμο, φαίνεται (και φέρεται) κι ούτε θα γίνει θύμα των ντεμέκ ηθικολόγων, τουλάχιστον ποτέ για πολύ.

Η ηθική μόνο εμπνέεται. Ούτε αγοράζεται, ούτε φυσικά επιβάλλεται. Ας φροντίσουμε με πράξεις και σωστό λόγο να την εμπνέουμε.

Και ας φροντίσουμε να βλέπουμε πού και πού και τη δική μας καμπούρα, πριν βιαστούμε να βγάλουμε συμπεράσματα για εκείνη που κουβαλάει ο μπροστινός μας.

http://sxeseis-kai-sunaisthimata.com

Πηγή: Κείμενο του ψυχολόγου Σπύρου Θεοδώρου