Ο θυμός και η κακοποίηση στις σχέσεις ξεκινά με την κατηγορία: «Νιώθω άσχημα και εσύ φταις για αυτό».
Ακόμα και αν παραδέχεται κάποιος ότι συμπεριφέρεται άσχημα, συχνά κατηγορεί το σύντροφό του ως εξής: “Παίζεις με τα νεύρα μου” ή “Μπορεί να το παράκανα αλλά είμαι και εγώ άνθρωπος…αλλά κοίτα τι έκανες!”. Με λίγα λόγια τα άτομα που είναι επιθετικά και κακοποιητικά νιώθουν ότι είναι θύματα, πράγμα που κάνει τους άλλους να αισθάνονται ότι αυτοί τους κακοποιούν τελικά.
Ποιά είναι η ψυχολογία των κακοποιητικών ατόμων;
Οι φανερά επιθετικοί και κακοποιητικοί σύντροφοι διακατέχονται από άγχος. Πιθανολογείται ότι από όταν ήταν μικροί είχαν αναπτύξει την αίσθηση ότι τα πράγματα θα πάνε στραβά και ότι δεν θα μπορέσουν να τα διαχειριστούν. Η τότε προσπάθεια να ελέγξουν όσο μπορούν μια κατάσταση οδηγεί τα άτομα να θέλουν να ελέγξουν το τώρα περιβάλλον τους ώστε να μην νιώσουν το παρελθοντικό αίσθημα αποτυχίας και ανεπάρκειας. Η προσπάθεια να ελέγξουν τους άλλους τελικά δεν τους καλύπτει διότι το άγχος αυτό είναι μέσα τους και συνεχίζει να υπάρχει. Το άγχος αυτό προέρχεται είτε από το αίσθημα της αποτυχίας ή το φόβο ότι μπορεί να πάθουν κάτι κακό, να μείνουν μόνοι ή να εγκαταλειφθούν.
Πως διατηρούμε το κλίμα κακοποίησης χωρίς να το θέλουμε;
Το πιο δύσκολο κομμάτι του να μένει κάποιος με ένα κακοποιητικό σύντροφο δεν είναι τα ξεσπάσματα του, οι προσβολές του ή η άσχημη συμπεριφορά του, αλλά η προσπάθεια διατήρησης ενός ήρεμου κλίματος. Το να είναι κάποιος σε εγρήγορση προκειμένου να μην γίνει κάτι “λάθος” και αρχίσει η συναισθηματική κακοποίηση κάνει πιο ευάλωτες τις γυναίκες στο άγχος. Πολλά άτομα προκειμένου να μην “ταράξουν τα νερά” εάν πάει να γίνει κάτι θα τα ρίξουν στον εαυτό τους, ασχέτως αν φταίνε, ώστε να μην υπάρξει έκρηξη θυμού ή άλλων αρνητικών συμπεριφορών. Συχνά οι γυναίκες που έχουν κακοποιηθεί συναισθηματικά στην προσπάθεια τους να φέρνουν συνεχώς αυτή την ισορροπία νιώθουν ότι έχουν χάσει τον εαυτό τους. Κατ’ επέκταση τείνουν να απομονώνονται όλο και περισσότερο και να μένουν στο σπίτι.
Ο σιωπηλός θύτης
Δεν είναι απαραίτητο να υπάρχουν φωνές ή αυστηρή κριτική για να πούμε ότι ένα άτομο έχει υποστεί συναισθηματική κακοποίηση. Ένα είδος συναισθηματικής κακοποίησης μπορεί να αποτελέσει και το γεγονός ότι το άτομο δεν συμμετέχει στη σχέση. Πιο συγκεκριμένα το άτομο βρίσκεται στο χώρο χωρίς όμως να ακούει ουσιαστικά το σύντροφο του και τις ανάγκες του λέγοντας συχνά :”Κάνε ότι νομίζεις και άσε με ήσυχο-η”. Η δική τους προσπάθεια ώστε να αντιμετωπίσουν την ανεπάρκεια τους μέσα στη σχέση είναι απλά το να μην προσπαθούν για τίποτα. Για αυτά το να μην προσπαθούν σημαίνει και ότι δεν θα αποτύχουν και σε κάτι.
Το άτομο που είναι σε σχέση με ένα σιωπηλό θύτη συνήθως νιώθει:
-Ασήμαντο
-Μη ελκυστικό
Κανείς δεν μπορεί να αποφύγει τις συνέπειες μιας κακοποίησης.
Όσοι διαμένουν κάτω από κακοποιητικές συνθήκες χάνουν ένα μέρος της αυτονομίας τους και είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα αναπτύξουν κάποιου είδους ψυχοπαθολογία. Τα περισσότερα μέλη της οικογένειας, συμπεριλαμβανομένων και των παιδιών έχουν αυξημένες πιθανότητες να εμφανίσουν κάποια αγχώδης διαταραχή ή καταθλιπτικά στοιχεία. Συμπτώματα όπως απώλεια ύπνου, δυσκολία συγκέντρωσης και εργασίας και εξαρτητικές συμπεριφορές μαρτυρούν ότι κάτι δεν πάει καλά. Ως ενήλικες οι περισσότεροι υπάρχει πιθανότητα να εμφανίσουν χαμηλή αυτοεκτίμηση και αίσθηση επάρκειας.
Η συναισθηματική κακοποίηση είναι αρκετά πολύπλοκη για να τη διαχειριστεί κάποιος από μόνος του καθώς ο θύτης από τη μια μετανιώνει για τη συμπεριφορά του και δίνει ελπίδες στο θύμα του ότι θα αλλάξει και από την άλλη συνεχίζει την κακοποίηση.
Γιατί είναι δύσκολο να καταλάβουμε ότι κακοποιούμαστε συναισθηματικά;
Όταν η κακοποίηση γίνεται με τρόπο που να υποδηλώνει ότι εμείς φταίμε ή ότι για παράδειγμα εμείς είμαστε κακοί γονείς ή χαζοί ή ανεπαρκείς ή ασήμαντοι ή ότι δεν αξίζουμε να μας αγαπήσει κανείς άλλος, τι γίνεται; Καταλήγουμε στο ότι εμείς φταίμε, ότι είναι δικό μας το πρόβλημα.
Πως μπορεί να θεραπευτεί η συναισθηματική κακοποίηση;
Η θεραπεία της συναισθηματικής κακοποίησης απαιτεί να εστιάσουμε πρώτα στην προσωπική μας υγεία και μετά στη σχέση και το σύντροφο μας. Εφόσον εμείς είμαστε καλά μπορούμε να κρίνουμε καλύτερα τις καταστάσεις και να τις διαχειριστούμε καλύτερα. Το να επισκεφτούμε κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας είναι σίγουρα ένα βήμα που εκτός από συναισθηματική αποφόρτιση θα μας εφοδιάσει με τις κατάλληλες τεχνικές ώστε να αντιμετωπίζουμε παρόμοιες καταστάσεις.