“Ακόμα ετοιμάζεσαι; Άντε, θα αργήσουμε!” είπε και ψιθύρισε…”Να μην ήσουν τόσο νάρκισσος και τι στον κόσμο!”
Πόση αγανάκτηση κρύβει αυτή η πρόταση, αλλά πόσο αληθεύει στην πραγματικότητα; Όλοι, έχουμε στο μυαλό μας μία εικόνα για το πώς πρέπει να είναι ένας νάρκισσος. Είναι η γυναίκα που χρειάζεται ατελείωτες ώρες να ετοιμαστεί, είναι πάντα περιποιημένη και ασχολείται με την εικόνα της ώρες! Ή είναι ο άντρας… Αυτός που περνάει αναρίθμητες ώρες από τη ζωή του στο γυμναστήριο και θέλει να έχει όλα τα βλέμματα στραμμένα επάνω του! Σωστά; Μάλλον, όχι! Μάλλον, αυτό είναι η δική μας θεώρηση για τους άλλους όταν ασυνείδητα συγκρινόμαστε μαζί τους και χάνουμε! Αλλά αν δεν είναι αυτό ο ναρκισσισμός, τότε τι είναι;
Για του λόγου το αληθές, όλοι ξεκινάμε τη ζωή μας, στην κούνια, ως ναρκισσιστές αφού είναι ένας από τους πρωτύτερους μηχανισμούς άμυνας. Όντας, απολύτως, εξαρτημένοι από τους άλλους για να επιβιώσουμε βλέπουμε τα δύο «παντοδύναμα» όντα τους σύμπαντος μας, τους γονείς μας, να μας παρέχουν τροφή, ασφάλεια και προστασία. Αλλά αν αυτά τα όντα “υπηρετούν” εμάς, τότε εμείς πρέπει να είμαστε το κέντρο αυτού του σύμπαντος! Οι πρώτοι έξι μήνες τις ζωής μας, λοιπόν, και τα επόμενα πέντε χρόνια που ακολουθούν είναι ο καιρός που χρειάζεται κάποιος για να καταφέρει να καταλάβει ότι η ιδέα που έχει για τον εαυτό του, τους άλλους και τα πράγματα είναι η ιδανική – και όχι η πραγματική – και να προχωρήσει στη ζωή του γνωρίζοντας τα όριά του. Πως αναπτύσσεται, όμως, ο άνθρωπος και πως γίνεται, αυτό, το πέρασμα στα χρόνια που ακολουθούν;
Περνώντας από στάδιο σε στάδιο, ο άνθρωπος δύναται να συναντήσει προκλήσεις ή εμπόδια. Μία πρόκληση, μπορεί να είναι η εμμονή των γονιών για αριστεία – αλλά για να ικανοποιηθούν οι ίδιοι μέσα από το παιδί – ή η ανικανότητα τους να αναγνωρίσουν τις συναισθηματικές ανάγκες του παιδιού. Τότε, το παιδί παλινδρομεί στην πρώιμη ναρκισσιστική κατάσταση όπως όταν ήταν μωρό ώστε να αναβιώσει, αυτή, την παντοδυναμία που μπροστά της κάθε πρόβλημα φάνταζε ασήμαντο. Αποσύρεται, δηλαδή, αμυνόμενο σε έναν ιδεατό κόσμο και αποκόπτει από την οπτική του τον πραγματικό. Παράλληλα, επιδεικνύει ανώριμη συμπεριφορά αδιαφορώντας για τις ανάγκες των άλλων, θεωρεί τον εαυτό του παντογνώστη και αποζητά τον θαυμασμό όλων – ακόμα – και μέσα από αθέμιτους τρόπους. Ένα, πρώτο, παράδειγμα – εν μέρει – θα ήταν να σκεφτούμε αυτό που κάνουν, ενίοτε, οι κόρες στους πατέρες και τις μετέπειτα φιγούρες της ζωής τους όταν θέλουν να επιτύχουν κάτι. Το ζητούν με νάζι! Το νάζι είναι μία μίμηση, αυτής, της βρεφικής συμπεριφοράς που διαμέσου της, κάποτε, επιτύγχαναν τα πάντα.
Οι μηχανισμοί πίσω από τον ναρκισσισμό – και της παγίωσής του – είναι πολύ απλοί και ονομάζονται επανάληψη και ασυνέπεια. Εφόσον οι προκλήσεις ή τα εμπόδια επιμείνουν, γεννάται η αποθάρρυνση. Αποθάρρυνση, που ενισχύεται αν υπάρχει συναισθηματική απουσία από τους γονείς και καταλήγει στο να αποκτούμε ακραία, μόνο, άποψη για εμάς, τα πράγματα και τους γύρω μας. Φανταστείτε τα δύο μακρινότερα χρώματα μίας παλέτας. Το άσπρο και το μαύρο. Αυτά είναι τα μόνα που μπορεί να αντιληφθεί ένας ναρκισσιστής αγνοώντας όλες τις ενδιάμεσες αποχρώσεις. Για τον ναρκισσιστή, υπάρχει μόνο ο εκθειασμός ή η απαξίωση.
Πως μεταφράζεται, όμως, αυτό και πως εφαρμόζει σε μία πραγματική περίπτωση; Ένας ναρκισσιστής, δεν μπορεί να αντιληφθεί ότι είναι δυνατό να υπάρχουν, θετικές και αρνητικές πτυχές στα πράγματα και στους άλλους και διατηρεί μία ολιστική γνώμη για εκείνα και τους ανθρώπους. Τα σχήματα, δηλαδή, που δημιουργεί είναι είτε μόνο καλά ή μόνο κακά και είναι αδύνατο να κουβαλούν ενδιάμεσα στοιχεία! Ένα παράδειγμα είναι το “όλοι οι συνάδελφοί μου είναι άχρηστοι!” ή “όποιος υποστηρίζει αυτή την πολιτική άποψη ή ομάδα είναι ανίδεος!”. Τα κακά στοιχεία αφορούν και προβάλλονται – πάντα – στους άλλους ενώ τα καλά αφορούν τον ίδιο καθώς θρέφουν την πομπώδη ιδέα που έχει για τον εαυτό του.
Προτού βιαστούμε, λοιπόν, να χαρακτηρίσουμε τους άλλους ως νάρκισσους ας θυμηθούμε ότι – πάνω απ’ όλα – είναι άτομα με πολύ εύθραυστη αίσθηση αυτοεκτίμησης. Οι επανειλημμένες προκλήσεις της παιδικής τους ηλικίας κατάφεραν να ξυπνήσουν έναν υπολανθάνοντα μηχανισμό άμυνας που “κοιμάται” μέσα σε όλους μας. Ποιος ξέρει… Ίσως ο ναρκισσισμός ναι είναι μία κραυγή προσοχής που ταξιδεύει πίσω στον χρόνο μέχρι να φτάσει στα αυτιά των γονιών που δεν κάλυψαν ποτέ τις συναισθηματικές ανάγκες του παιδιού τους.
Http://Sxeseis-kai-sunaisthimata.com
Πηγή: Κείμενο του ψυχολόγου Ιάκωβου Σιανούδη