Όλοι λίγο πολύ στην καθημερινότητά μας λέμε από πολύ μικρά μέχρι μεγάλα ψέματα. “Φτάνω σε 10 λεπτά”, “Δεν μπορώ να έρθω στο ραντεβού γιατί είμαι άρρωστος”, ” Ναι, διάβαζα όλη τη μέρα”, όλες αυτές οι φράσεις μπορεί να είναι αλήθεια, μπορεί να είναι όμως και ψέματα.
Ο όρος μυθομανής στις παραπάνω φράσεις δεν θα λέγαμε ότι ταιριάζει. Άλλο ψεύτης άλλο μυθομανής. Η έννοια της μυθομανίας είναι πιο περίπλοκη. Το άτομο κατασκευάζει ολόκληρες ιστορίες που δεν υφίστανται, ‘’χτίζει’’ την δική του πραγματικότητα πάνω σε ένα τίποτα. Τα όρια όμως ανάμεσα σε ένα ψεύτη και ένα μυθομανή είναι πολύ δυσδιάκριτα και η διάγνωση πολύ δύσκολη.
Τι είναι πραγματικά η μυθομανία και τι υποκινεί το άτομο στο να κατασκευάζει μία παράλληλη πραγματικότητα; Ο όρος χρησιμοποιήθηκε πρώτη φορά από τον Ernest Drupe, ψυχίατρος ο οποίος την όρισε ως την παθολογική τάση, εκούσια και συνειδητή για ψέμα και επινόηση φανταστικών ιστοριών.
Για τους ειδικούς η μυθομανία δεν αποτελεί αυτή καθαυτή την ψυχολογική διαταραχή, αλλά ένα σύμπτωμα κάτω από το οποίο υποθάλπεται η πραγματική παθολογική διάσταση. Στον 19ο αιώνα συνέδεαν τη μυθομανία με την υστερία. Σήμερα, αυτή εμφανίζεται ως σύμπτωμα στη διπολική διαταραχή και σε ορισμένες διαταραχές της προσωπικότητας, όπως η αντικοινωνική.
Ποια είναι τα κύρια χαρακτηριστικά ενός μυθομανή; Συνήθως είναι άτομα επιφανειακά με ρηχά συναισθήματα, αμφιθυμική προσωπικότητα και πολλές φορές αντικοινωνική. Διηγούνται πράγματα τα οποία οι ίδιοι τα πιστεύουν και τα οποία θέλουν να κάνουν πιστευτά και στους άλλους. Αν η ιστορία γίνει πιστευτή, τότε βιώνεται ως ακόμη πιο αληθινή από το άτομο. Στον μυθομανή αρέσει να φαίνεται ως αξιόπιστη προσωπικότητα, έτσι ώστε να εδραιώνονται τα ψέματά του. Να σημειωθεί όμως ότι δεν πιστεύουν όλοι οι μυθομανείς τα λεγόμενά τους και αναγνωρίζουν την έλλειψη αξιοπιστίας τους.
Για ποιους λόγους μπορεί να γίνει κάποιος μυθομανής; Υπάρχουν διαφορετικοί τύποι μυθομανίας ανάλογα με τον τρόπο σκέψης του ατόμου. Πολλοί λένε ψέματα για να τραβήξουν το ενδιαφέρον των άλλων, ίσως ακόμα και τη συμπόνια και τη λύπη τους. Άλλοι πάλι λένε ψέματα γιατί θεωρούν ότι μ’ αυτόν τον τρόπο δημιουργούν μία καινούρια ζωή πιο ενδιαφέρουσα από αυτή που έχουν τώρα. Ένας τρίτος τύπος μυθομανή που προκαλεί ενδιαφέρον στους ειδικούς είναι το άτομο που βιώνει το πένθος, βρίσκεται στη κατάσταση της άρνησης μη αποδεχόμενος την απώλεια και την πραγματικότητα.
Πώς μπορούμε να αντιμετωπίσουμε έναν μυθομανή; Αν ανήκει στο οικογενειακό ή φιλικό μας περιβάλλον, η μόνη λύση είναι η ειλικρίνεια και η υπομονή ως προς αυτόν. Πρέπει να τον βοηθήσουμε να συνειδητοποιήσει το πρόβλημά του και τους λόγους για τους οποίους οδηγείται στη δημιουργία ψεμάτων.
Η αναζήτηση βοήθειας από κάποιον ειδικό είναι απαραίτητη, έτσι ώστε το άτομο να σταματήσει να ψεύδεται και να μάθει να επικοινωνεί καλύτερα με τους άλλους. Σίγουρα με την παραπομπή του ατόμου σε κάποιον ειδικό θα διευκρινιστεί αν πίσω από την τάση να λέει ψέματα, υπάρχουν άλλα ψυχοπαθολογικά στοιχεία που χρειάζεται να διερευνηθούν προκειμένου να αντιμετωπιστούν θεραπευτικά.